Tabela zawartości
- Czym jest karta charakterystyki i dlaczego jest ważna?
- Jakie informacje zawiera karta charakterystyki?
- Kiedy karta charakterystyki jest obowiązkowa?
- Jak czytać i interpretować kartę charakterystyki?
- Najnowsze zmiany w kartach charakterystyki (2023)
- Znaczenie Kart Charakterystyki w Miejscu Pracy
- Jak Uzyskać i Interpretować Kartę Charakterystyki
- Standardy Globalne i Harmonizacja
Czym jest karta charakterystyki i dlaczego jest ważna?
Karta charakterystyki zwana także MSDS lub SDS to dokument, który zawiera dane na temat zagrożeń fizycznych, zagrożeń dla zdrowia człowieka oraz zagrożeń środowiskowych jakie stwarzają mieszaniny lub substancje niebezpieczne. Główną rolą karty charakterystyki jest informowanie o potencjalnych zagrożeniach oraz zapewnienie bezpieczeństwa użytkownikom.
Jeśli potrzebujesz przygotowania karty charakterystyki zgodnej z obowiązującymi przepisami, zapraszamy do naszej oferty usług SDS.
Jest to podstawowy dokument w branży chemicznej przekazywany w łańcuchu dostaw. Karta charakterystyki to dokument wymagany na mocy artykułu 31 rozporządzenia REACH i musi być zgodna z załącznikiem II do niniejszego rozporządzenia, zaś klasyfikacja i oznakowanie zawarte w karcie opierają się na wytycznych rozporządzenia CLP.
Jakie informacje zawiera karta charakterystyki?
Układ i brzmienie 16 sekcji karty charakterystyki określa ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2020/878 z dnia 18 czerwca 2020 r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH)
SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa
W sekcji 1 karty charakterystyki podaje się m.in. nazwę handlową produktu, jego zastosowanie oraz zastosowanie odradzane, a także dane dostawcy karty niezależnie od jego roli w łańcuchu dostaw. Umieszcza się również dane kontaktowe służb powiadamianych w nagłych przypadkach.
SEKCJA 2: Identyfikacja zagrożeń
W niniejszej sekcji podaje się klasyfikację substancji lub mieszaniny, która wynika z zastosowania zasad klasyfikacji zawartych w rozporządzeniu (WE) nr 1272/2008. Jeżeli mieszanina nie spełnia kryteriów klasyfikacji zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008, wyraźnie się to stwierdza. Sekcja ta zawiera także elementy oznakowania oraz inne zagrożenia np. czy dana substancja spełnia kryteria dla substancji trwałych, wykazujących zdolność do bioakumulacji i toksycznych lub bardzo trwałych i wykazujących bardzo dużą zdolność do bioakumulacji zgodnie z załącznikiem XIII lub czy substancja posiada właściwości zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego. Podaje się również informacje dotyczące innych zagrożeń, które nie powodują zaklasyfikowania, lecz mogą przyczynić się do ogólnych zagrożeń powodowanych przez substancję lub mieszaninę
SEKCJA 3: Skład/informacja o składnikach
W sekcja 3 przedstawia się tożsamość chemiczną składnika(-ów) substancji lub mieszaniny, będą to m.in. nazwy chemiczne, stężenia lub przedziały stężeń, numery identyfikujące typu CAS, WE, numer indeksowy czy numer rejestracji, a także klasyfikację zgodną z rozporządzeniem CLP. Należy wskazać specyficzne stężenia graniczne, współczynnik M i szacunkową toksyczność ostrą dla substancji wymienionych w części 3 załącznika VI do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008 lub ustalone zgodnie z załącznikiem I do tego rozporządzenia, jeżeli takie wartości są dostępne.
SEKCJA 4: Środki pierwszej pomocy
W tej sekcji karty charakterystyki opisuje się pierwszą pomoc w sposób zrozumiały, tak by mogły jej udzielać osoby nieprzeszkolone, bez użycia specjalistycznego sprzętu i dostępu do szerokiego zestawu leków. Jeżeli potrzebna jest pomoc lekarska, wskazuje się to, podając jak szybko taka pomoc jest potrzebna. Wytyczne dotyczące pierwszej pomocy podaje się według istotnych dróg narażenia tj. przez drogi oddechowe, przez kontakt ze skórą, z oczami oraz przez przewód pokarmowy. Zamieszcza się krótkie podsumowanie informacji dotyczących najważniejszych ostrych i opóźnionych objawów oraz skutków narażenia.
SEKCJA 5: Postępowanie w przypadku pożaru
W tej sekcji karty charakterystyki opisuje się wymagania dotyczące postępowania w przypadku pożaru spowodowanego przez substancję lub mieszaninę albo pożaru, który wybuchł w ich pobliżu. Wskazuje się odpowiednie oraz niewłaściwe środki gaśnicze, informacje dotyczące zagrożeń związanych z substancją lub mieszaniną – takie jak powstawanie niebezpiecznych produktów podczas spalania substancji lub mieszaniny oraz informacje dla straży pożarnej.
SEKCJA 6: Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska
Sekcja ta zawiera zalecenia dotyczące właściwego postępowania w przypadku uwolnienia substancji/mieszaniny, które umożliwią zapobieganie szkodliwym skutkom dla osób, mienia i środowiska lub zmniejszenie tych skutków. Wskazane są indywidualne środki ostrożności, wyposażenie ochronne i procedury w sytuacjach awaryjnych, a także metody i materiały zapobiegające rozprzestrzenianiu się skażenia i służące do jego usuwania.
SEKCJA 7: Postępowanie z substancjami i mieszaninami oraz ich magazynowanie
Informacje w tej sekcji karty charakterystyki dotyczą bezpiecznego postępowania z substancjami i mieszaninami, Podaje się zalecenia dotyczące ogólnej higieny pracy, warunków bezpiecznego magazynowania uwzględniając informacje dotyczące wszelkich wzajemnych niezgodności.
SEKCJA 8: Kontrola narażenia/środki ochrony indywidualnej
W tej sekcji karty charakterystyki określa się obowiązujące dopuszczalne wartości narażenia zawodowego i konieczne środki zarządzania ryzykiem. W odniesieniu do substancji lub każdej substancji w mieszaninie podaje się, jeżeli są dostępne, wymienione krajowe dopuszczalne wartości aktualnie stosowane w państwie członkowskim, w którym dostarczana jest karta charakterystyki, wraz z podstawą prawną. W tej części karty charakterystyki znajdują się także informacje dotyczące stosowania indywidualnego wyposażenia ochronnego (ochrona oczu, skóry i układu oddechowego, zagrożenia termiczne).
SEKCJA 9: Właściwości fizyczne i chemiczne
Sekcja ta zawiera informacje na temat podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych produktu w tym: stan skupienia, kolor, zapach, temperatury topnienia, wrzenia czy zapłonu, rozpuszczalność, pH czy gęstość. Podaje się metodę oznaczania, w tym warunki pomiaru – np. temperaturę, ciśnienie.
SEKCJA 10: Stabilność i reaktywność
W tej sekcji karty charakterystyki podaje się opis stabilności substancji lub mieszaniny oraz możliwości występowania niebezpiecznych reakcji zachodzących w pewnych warunkach stosowania. Wskazuje się, czy substancja lub mieszanina jest stabilna w normalnych warunkach otoczenia oraz czy może reagować lub polimeryzować, powodując nadmierne ciśnienie, wydzielając nadmierne ciepło. Wymienia się warunki, których należy unikać takie jak temperatura, ciśnienie, światło, mogą doprowadzić do niebezpiecznej sytuacji oraz materiały niezgodne i niebezpieczne produkty rozkładu.
SEKCJA 11: Informacje toksykologiczne
Ta sekcja karty charakterystyki jest przeznaczona głównie na użytek lekarzy, specjalistów w dziedzinie zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy oraz toksykologów. Podaje się informacje na temat klas zagrożenia zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1272/2008, objawy związane z właściwościami fizycznymi, chemicznymi i toksykologicznymi, opóźnione, natychmiastowe oraz przewlekłe skutki krótko- i długotrwałego narażenia, a także informacje o niepożądanych skutkach dla zdrowia spowodowanych przez właściwości zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego.
SEKCJA 12: Informacje ekologiczne
W tej sekcji karty charakterystyki podaje się informacje umożliwiające ocenę wpływu substancji lub mieszaniny na środowisko, należy umieścić krótkie streszczenie danych zawierające istotne wyniki badań, jeżeli są one dostępne, wyraźnie zaznaczając gatunki, środowisko badania, jednostki, czas trwania badań i warunki ich przeprowadzenia. Niektóre właściwości, takie jak bioakumulacja, trwałość i zdolność do rozkładu, są specyficzne dla danej substancji, takie informacje powinny zatem być w stosownych przypadkach podawane, jeżeli są dostępne, w odniesieniu do każdej istotnej substancji w mieszaninie. Podaje się także informacje o niepożądanych skutkach dla środowiska spowodowanych przez właściwości zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego.
SEKCJA 13: Postępowanie z odpadami
W tej sekcji karty charakterystyki podaje się informacje dotyczące właściwego gospodarowania odpadami substancji, mieszaniny lub pojemnikami po nich. Uwzględnia się metody unieszkodliwiania odpadów, a także zamieszcza się odniesienia do wszelkich stosownych przepisów unijnych dotyczących gospodarki odpadami.
SEKCJA 14: Informacje dotyczące transportu
Sekcja 14 zawiera informacje dotyczące klasyfikacji substancji lub mieszanin w odniesieniu do transportu drogą lądową, kolejową, morską, powietrzną lub śródlądowymi drogami wodnymi. W stosownych przypadkach podaje się: numer UN lub numer identyfikacyjny ID, prawidłową nazwę przewozową UN, klasę(-y) zagrożenia w transporcie, grupę pakowania, zagrożenia dla środowiska, szczególne środki ostrożności dla użytkowników oraz jeśli jest to wymagane informacje dotyczące transportu morskiego luzem zgodnie z instrumentami IMO.
SEKCJA 15: Informacje dotyczące przepisów prawnych
W niniejszej sekcji karty charakterystyki podaje się przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska specyficzne dla substancji lub mieszaniny, a także informację na temat oceny bezpieczeństwa chemicznego.
SEKCJA 16: Inne informacje
W tej sekcji karty charakterystyki zawiera się pozostałe informacje, których nie włączono do sekcjach 1–15, w tym informacje dotyczące aktualizacji karty charakterystyki, wyjaśnienie skrótów i akronimów, odniesienia do kluczowej literatury i źródeł danych, metodę klasyfikacji, listę odpowiednich zwrotów wskazujących rodzaj zagrożenia lub zwrotów wskazujących środki ostrożności oraz zalecenia dotyczące wszelkich wskazanych szkoleń pracowników, w celu zagwarantowania ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska.
Kiedy karta charakterystyki jest obowiązkowa?
Wymagania odnoszące się do kart charakterystyki określa artykuł 31 rozporządzenia REACH zgodnie z którym dostawca substancji lub mieszaniny dostarcza kartę charakterystyki w przypadku gdy:
- substancja/mieszanina spełnia kryteria klasyfikacji jako stwarzająca zagrożenie zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008; lub
- substancja jest trwała, wykazująca zdolność do bioakumulacji i toksyczna lub bardzo trwała i wykazująca bardzo dużą zdolność do bioakumulacji zgodnie z kryteriami zawartymi w załączniku XIII; lub
- substancja znajduje się na liście sporządzonej zgodnie z art. 59 ust. 1 rozporządzenia REACH
W takich przypadkach warto zlecić profesjonalne opracowanie karty SDS – sprawdź naszą ofertę.
Dostawca dostarcza odbiorcy na jego żądanie kartę charakterystyki, jeżeli mieszanina nie spełnia kryteriów klasyfikacji jako niebezpieczna, ale zawiera:
- w stężeniach wynoszących osobno co najmniej 1 % wag. w przypadku produktów niewystępujących w postaci gazu oraz co najmniej 0,2 % obj. w przypadku produktów występujących w postaci gazu, substancję, która stwarza zagrożenie dla zdrowia ludzkiego lub środowiska; lub
- w stężeniach wynoszących osobno co najmniej 0,1 % wag. w przypadku produktów niewystępujących w postaci gazu przynajmniej jedną substancję, która jest trwała, wykazująca zdolność do bioakumulacji i toksyczna lub bardzo trwała i wykazująca bardzo dużą zdolność do bioakumulacji, zgodnie z kryteriami określonymi w załączniku XIII, lub która została umieszczona na liście sporządzonej zgodnie z art. 59 ust. 1
- substancję, w przypadku której zostały określone we Wspólnocie najwyższe dopuszczalne stężenia w środowisku pracy.
Kartę charakterystyki dostarcza się w językach urzędowych państw członkowskich, na terytorium których substancja/mieszanina jest wprowadzana do obrotu, chyba że zainteresowane państwa członkowskie postanowią inaczej.
Kartę dostarcza się w nieodpłatnie w formie papierowej lub elektronicznej nie później niż w dniu pierwszej dostawy substancji lub mieszaniny. Dostawcy niezwłocznie aktualizują kartę charakterystyki w następujących sytuacjach:
a) gdy tylko pojawią się nowe informacje, które mogą mieć wpływ na środki kontroli ryzyka, lub nowe informacje o zagrożeniach;
b) w przypadku udzielenia lub odmowy udzielenia zezwolenia;
c) w przypadku zastosowania ograniczenia.
Jak czytać i interpretować kartę charakterystyki?
Poprawna interpretacja karty charakterystyki jest kluczową umiejętnością do zachowania bezpieczeństwa chemicznego w miejscu pracy. Karta charakterystyki składa się z 16 sekcji. Każda z sekcji zawiera ważne informacje na temat substancji lub mieszaniny, niemniej jednak to z sekcją 2 powinno się zapoznać w pierwszej kolejności. Sekcja 2 zawiera informacje na temat klasyfikacji i oznakowania zgodne z rozporządzeniem CLP, czyli w zwięzły sposób informuje
o zagrożeniach jakie niesie ze sobą stosowanie danego produktu. W przypadku substancji lub mieszanin klasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie, znajdziemy tutaj piktogram/piktogramy, hasło ostrzegawcze, zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz zwroty wskazujące środki ostrożności. Piktogramy, czyli elementy graficzne, określone w załączniku V rozporządzenia CLP, mające formę czarnego symbolu na białym tle z czerwonym obramowaniem, oraz hasło ostrzegawcze “Uwaga” lub “Niebezpieczeństwo” w bezpośredni sposób niosą informacje o skali zagrożenia.
Oferujemy również pomoc w zakresie kart charakterystyki, w tym ich analizę i aktualizację – zobacz więcej.
Przy codziennej pracy z chemikaliami istotne są informacje na temat środków ochrony osobistej oraz wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń w środowisku pracy (NDS), znajdujące się w sekcji 8, jak bezpiecznie magazynować dany produkt (sekcja 7) czy jak postępować w sytuacjach awaryjnych (sekcje 5 i 6). Każdy pracownik, jak i sam pracodawca powinien zapoznać się z treścią karty charakterystyki substancji lub mieszaniny przed rozpoczęciem pracy z danym produktem.
Najnowsze zmiany w kartach charakterystyki (2023)
Od 1 stycznia 2023 r. wszystkie dostępne na rynku karty charakterystyki muszą być zgodne z wymaganiami wynikającymi z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/878. Rozporządzenie zmienia załącznik II do Rozporządzenia REACH, czyli wprowadza nowe wymagania dotyczące sporządzania kart charakterystyki. Rozporządzenie 2020/878 jest potocznie nazywane nowym szablonem karty, gdyż m.in. zmienia i/lub dodaje nowe nazwy sekcji i podsekcji SDS, a to skutkuje koniecznością aktualizacji kart charakterystyki. Wprowadzone zostały wymagania dotyczące nanopostaci i substancji zaburzających gospodarkę hormonalną. Karta charakterystyki powinna zawierać w każdej odpowiedniej sekcji informację, czy i jakie nanopostaci obejmuje, oraz łączyć odpowiednie informacje dotyczące bezpieczeństwa z każdą z tych nanopostaci. W SDS należy również zamieścić odpowiednie informacje w przypadku gdy, substancja została wpisana do wykazu ustanowionego zgodnie z art. 59 ust. 1 jako posiadająca właściwości zaburzające funkcjonowanie układu hormonalnego lub, gdy substancja jest substancją o właściwościach zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego zgodnie z kryteriami określonymi w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2017/2100(3) lub rozporządzeniu Komisji (UE) 2018/605(4). W przypadku mieszaniny podaje się informacje dotyczące każdej substancji obecnej w mieszaninie w stężeniu równym lub większym niż 0,1 % wag.
Rozporządzenie 2020/878 jest w mocy od 1 stycznia 2021 r. i przewidywało okres przejściowy na dostosowanie się do wprowadzanych zmian do 31 grudnia 2022 r. Dostawca substancji lub mieszaniny, który wbrew przepisom art. 31 ust. 1 i 3–8 rozporządzenia nr 1907/2006 nie dostarcza wymaganej karty charakterystyki sporządzonej zgodnie z załącznikiem II do tego rozporządzenia, podlega karze grzywny. Tej samej karze podlega dostawca substancji lub mieszaniny, który wbrew przepisowi art. 31 ust. 9 rozporządzenia nr 1907/2006 dostarcza niezaktualizowaną kartę charakterystyki.
Znaczenie Kart Charakterystyki w Miejscu Pracy
Karta charakterystyki jest kluczowym dokumentem, który dostarcza informacji zarówno pracodawcom, jak i pracownikom, na temat zagrożeń wynikających z użytkowaniem, magazynowaniem, transportem i usuwaniem substancji chemicznych. Na podstawie zebranych w niej danych jest możliwe zastosowanie niezbędnych procedur związanych z zachowaniem bezpieczeństwa w miejscu pracy, ochroną zdrowia oraz środowiska. Zawiera również instrukcje postępowania w sytuacjach awaryjnych. Obowiązki dotyczące kart charakterystyki są regulowane art. 31 rozporządzenia w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH). Na podstawie tego rozporządzenia pracodawca ma obowiązek posiadać oraz udostępniać aktualną kartę charakterystyki dla substancji i mieszanin niebezpiecznych pracownikom. Obowiązkiem producenta jest przekazanie dalszemu użytkownikowi aktualnej karty charakterystyki wraz z dostarczanym produktem.
Jak Uzyskać i Interpretować Kartę Charakterystyki
Głównym źródłem pozyskiwania aktualnych kart charakterystyki jest producent, jako że to na nim, zgodnie z rozporządzeniem REACH, ciąży obowiązek udostępniania ich wraz
z produktem. Oprócz tego można zgłosić się do importera, dystrybutora z prośbą
o udostępnienie dokumentu. Karta charakterystyki posiada 16 sekcji tematycznych, w których zawierają się precyzyjne informacje współmierne do zidentyfikowanego zagrożenia. Należy zwrócić uwagę na piktogramy oraz zwroty zawarte w sekcji 2, gdyż to one identyfikują zagrożenia, które posiada dany produkt. W kolejnych sekcjach dostaniemy wiedzę dotyczącą m.in. środków pierwszej pomocy, postępowania w przypadku sytuacji awaryjnych, magazynowania, wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń granicznych oraz środków ochrony osobistej, właściwości fizycznych i chemicznych, informacji toksykologicznych
i ekologicznych, postępowaniu z odpadami, transportu oraz przepisów prawnych. Wszystkie informacje zebrane razem są kluczowym narzędziem w ocenie ryzyka związanego
z zastosowaniem mieszaniny lub substancji niebezpiecznej oraz reagowaniem w sytuacjach zagrożenia.
Standardy Globalne i Harmonizacja
Globalnie Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów (GHS) to międzynarodowy system klasyfikacji i oznakowania substancji i mieszanin chemicznych, opracowany przez ONZ w 2003 roku. Głównym celem GHS jest ujednolicona i spójna komunikacja zagrożeń związanych z chemikaliami na całym świecie, co ułatwia ochronę zdrowia człowieka i środowiska.
Karta charakterystyki jest powszechnie przyjętym i skutecznym sposobem dostarczania informacji odbiorcom substancji i mieszanin w UE. Stanowi ona integralną część systemu stworzonego na mocy rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH). Pierwotne wymagania określone w rozporządzeniu REACH w odniesieniu do kart charakterystyki zmodyfikowano w celu uwzględnienia zasad dotyczących kart charakterystyki w ramach Globalnie Zharmonizowanego Systemu Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów (GHS) oraz włączenia do prawodawstwa UE innych elementów GHS wprowadzonych rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008 (CLP) za pośrednictwem zmian w załączniku II do rozporządzenia REACH.
W rozporządzeniu (WE) nr 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin (CLP) zharmonizowano przepisy i kryteria w zakresie klasyfikacji oraz oznakowania substancji i mieszanin w Unii, uwzględniając kryteria klasyfikacji i zasady oznakowania Globalnie Zharmonizowanego Systemu Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów ONZ (GHS). Rozporządzenie CLP przyczynia się do osiągnięcia celu GHS ONZ, którym jest jednolity opis i sposób komunikowania tych samych zagrożeń na całym świecie. Rozporządzenie CLP weszło w życie w dniu 20 stycznia 2009 r.
Format i treść kart charakterystyki wymagane w EOG określono w art. 31 i załączniku II do rozporządzenia REACH. Zostały one zmodyfikowane w celu dostosowania ich do wymogów GHS, w szczególności „wytycznych odnoszących się do sporządzania kart charakterystyki” określonych w załączniku 4 do GHS, jak też w celu pełnego dostosowania ich do rozporządzenia CLP.
Potrzebujesz tworzenia dokumentacji SDS, zgodnej z GHS, REACH i CLP?
Zamów przygotowanie karty charakterystyki